Ο Νίκος Αναστασιάδης διένυε τη δεύτερη θητεία του στην Προεδρία της Δημοκρατίας, μετά την επανεκλογή του τον Φεβρουάριο του 2018, ενώ κυριαρχούσε κλίμα γενικής απαξίωσης της πολιτικής και η υπόληψη της Κυπριακής Δημοκρατίας βρισκόταν στο πιο χαμηλό ιστορικά επίπεδο. Η ευρέως, καθολικά διαδεδομένη αντίληψη για τη διαφθορά στην Κύπρο τεκμηριώθηκε, ανάμεσα σε άλλα, με ρεπορτάζ του διεθνούς δικτύου Al Jazeera τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο του 2020, αλλά και με πορίσματα δύο ερευνητικών επιτροπών που είχε διορίσει η ίδια η Κυβέρνηση. Τεκμηρίωναν την εμπλοκή του οικογενειακού δικηγορικού γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας στην πώληση (ευρωπαϊκών) διαβατηρίων και την έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο πέραν του 50% των 7000 διαβατηρίων που παραχωρήθηκαν κατά παράβαση των νόμων. Στο ρεπορτάζ του Al Jazeera «συλλαμβάνονταν» σε προώθηση έκνομων ενεργειών ο Πρόεδρος της Βουλής Δημητρης Συλλούρης και ένας βουλευτής του ΑΚΕΛ (ο οποίοι εξαναγκάστηκαν σε παραίτηση).
Τα θέματα διαφθοράς δεν ήταν το μόνο κυρίαρχο στοιχείο στις εκλογές του 2021. Η κρίση που έφερε σε όλη την ανθρωπότητα η εμφάνιση του κορωνοϊού covid-19 από την άνοιξη του 2020 δημιούργησε πρωτόγνωρο κλίμα για διεξαγωγή εκλογών. Περιορισμοί διακίνησης, απαγόρευση συγκεντρώσεων, εντατικοποίηση διαδικτυακής επικοινωνίας και άλλα συναφή στοιχεία καθόρισαν τις συνθήκες πλήρως ιδιόμορφης προεκλογκής εκστρατείας.
Όπως ήταν αναμενόμενο, κυρίαρχο θέμα ήταν η διαφθορά, με το εκλογικό σώμα να δηλώνει σχεδόν καθολικά σε δημοσκοπήσεις πως ουδέν κόμμα είχε τη βούληση και τη δύναμη να την καταπολεμήσει.
Στο κομματικό σκηνικό υπήρξαν σημαντικές αλλαγές, με κύριο χαρακτηριστικό τον εμφανή κατακερματισμό δυνάμεων, την έκλειψη υφιστάμενων και την εμφάνιση νέων σχηματισμών. Στην πρώτη γραμμή εμφανίζεται η Δημοκρατική Παράταξη, με ηγέτη τον πρώην ηγέτη του ΔΗΚΟ, Μάριο Κάρογιαν. Συμπράττει για τις εκλογές με ανεξάρτητη ομάδα που δημιούργησαν βουλευτές που αποχώρησσαν από το ΔΗΚΟ τον Ιούλιο του 2020.
Στην αναμέτρηση μετέχει το Κίνημα Αλλαγή Γενιάς, με την πρώην βουλευτή της Συμμαχίας Πολιτών (η οποία Συμμαχία βρισκόταν στο χείλος της διάλυσης και συνέπραξε με την ΕΔΕΚ). Αρχικά έγινε απόπειρα να γίνει συνεργασία του Κινήματος με το Κίνημα Κυνηγών, προσπάθεια που ναυάγησε. Το Κίνημα Κυνηγών διεκδικεί για δεύτερη φορά τις εκλογές, ενώ εμφανίζονται επίσης:
Το Κόμμα Αμμόχωστος για την Κύπρο, με κύριο θέμα στο πρόγραμμα του το θέμα της Αμμοχώστου, το οποίο έγινε μέρος της επικαιρότητας λόγω του ανοίγματος από την Τουρκία μέρους της έγκλειστης πόλης στον τουρισμό.
Το Κίνημα Αφύπνιση 2020 αφορά κατά κύριο λογο κατόχους αξιογράφων τραπεζών οι οποίο είχαν χάσει τα χρήματα και τα δικαιώματα τους εξαιτίας του κουρέματος του 2013 και του τρόπου που αντιμετωπίστηκαν από τις τράπεζες και το σύστημα.
Μαζί με τα πιο πάνω μετέχουν μετέχουν επίσης το κίνημα Αλληλεγγύη (μέλος του οποίου ήταν ο Δημήτρης Συλλούρης), με Πρόεδρο την πρώην Ευρωβουλευτή Ελένη Θεοχάρους και τα εκτός Βουλής Κόμμα για τα Ζώα, Πνοή Λαού και Πατριωτικός Συνασπισμός του πρώην βουλευτή του ΔΗΣΥ Χρίστου Ρότσα. Επτά ανεξάρτητοι διεκδικούν επίσης έδρα.
Το πλήθος των σχημάτων που μετέχουν στην αναμέτρηση οδήγησε σε αριθμό – επίδοση υποψηφίων. Συνολικά 658 υποψήφιοι διεκδικούν 56 έδρες, σε σύγκριση με 488 υποψήφιους στις εκλογές του 2016. Αϋξηση αριθμού υποψηφίων μεγαλύτερη από 30%.
Βασικό στοιχείο στην προεκλογική εκστρατεία, πέρα από όσα αναφέρθηκαν ήδη, ήταν η μαζική συμμετοχή του Προέδρου και των υπουργών της, με συνεχείς επισκέψεις και παρεμβάσεις και μεγάλες υποσχέσεις για έργα. Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ανάκαμψη από τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στην οικονμία προσέφερε μεγάλο όγκο κονδυλίων για έργα και υλικό για διαφήμιση, η οποία κυριάρχησε στα ΜΜΕ μέχρι και την ίδια την ημέρα των εκλογών.
Βασικά στοιχεία του αποτελέσματος ήταν η απώλεια επιρροής από τα κυρίαρχα κόμματα ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ (αν ληφθεί υπόψη ότι συνεργαζόταν με τη Συμμαχία Πολιτών), με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να υφίστανται πιο μεγάλες ζημιές από τον ΔΗΣΥ. Κερδισμένη κατά κύριο λόγο ήταν η ΔΗΠΑ, στελέχη της οποίας κατείχαν διαχρονικά θέσεις εξουσίας, με μερίδιο στα λάφυρα. Το ΕΛΑΜ κέρδισε επίσης, υποσκελίζοντας την ΕΔΕΚ στην τέταρτη θέση, κερδίζοντας ψήφους λόγω της υιοθέτησης από άλλα κόμματα θέσεων και της ρατσιστικής πολιτικής του.
Ο ΔΗΣΥ, με 27,77% διατήρησε την πρώτη θέση, με μείωση του ποσοστού του κατά 2,9 μονάδες και της ψήφου του κατά 8500. Το ΑΚΕΛ πήρε 22,34%, κατά 3,3 μονάδες ή 11000 ψήφους πιο κάτω από το 2016, συνεχίζοντας την καθοδική πορεία του. Όπως το ΑΚΕΛ, το ΔΗΚΟ πήρε το χαμηλότερο στην ιστορία του μερίδιο, 11,29% ή 3,2 μονάδες κάτω από το ποσοστό του 2016. Η ΕΔΕΚ κέρδισε 0,5 μονάδα, με ψηφοδέλτιο όμως το οποίο ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας με τη Συμμαχία Πολιτών του Γι΄ργου Λιλλίκα, που είχε 6,0% το 2016. Με 233 ψήφους λιγότερες από το ΕΛΑΜ απώλεσε μετά από δεκαετίες την τέταρτη θέση. Η συνεργασία ΔΗΠΑ με βουλευτές του ΔΗΚΟ που εγκατέλειψαν το κόμμα το καλοκαίρι του 2020 κέρδισε 6,1% και τέσσερις έδρες, ενώ οι Οικολόγοι, με νέα ηγεσία, απώλεσαν 0,4 μονάδες περιορίζόμενοι σε 4,41%.
Τα κόμματα που δεν κατάφεραν να εκλέξουν βουλευτή συγκέnτρωσαν συνολικά 14%. Η αύξηση τοου εκλογικού ορίου που έγινε το 2015 είχε αποτέλεσμα τη στέρηση εκπροσώπησης στη βουλή για ένα στους έξι ψηφοφόρους.
Η αποχή παρέμεινε περίπου στο ίδιο επίπεδο με τις εκλογές του 2016, με αύξηση μιας μονάδας, στο 34,28% έναντι 33,26%.